Historia

Parafia została erygowana, 9 X 1435 r., przez bp. chełmskiego Jana Biskupca i należała do diecezji chełmskiej. Na przełomie XVIII i XIX w. była przejściowo, razem z całym okręgiem zamojskim, w granicach diecezji przemyskiej, a później włączono ją do diecezji lubelskiej. Od w. XVII należała do dekanatu zamojskiego, od 1978 r. w ramach zamojskiego nowomiejskiego, a obecnie w granicach dekanatu krasnobrodzkiego. Została uposażona przez właściciela dóbr Łabunie, Adama Oleśnickiego, jak również przez Wawrzyńca, właściciela Komarowa i Ercharda, właściciela majątku Wierzbie. W ciągu wieków granice parafii uległy znacznemu uszczupleniu na skutek powstawania nowych placówek. Jeszcze w okresie przedrozbiorowym powstała filia w Komarowie, którą później zamieniono na samodzielną parafię. Następnie, w wyniku podziału parafii łabuńskiej po I wojnie światowej, utworzono parafię Krynice, a po II wojnie światowej trzy kolejne miejscowości przyłączono do nowej parafii Św. Krzyża w Zamościu, dwie do Cześnik i do Jarosławca.
Parafia wiele zawdzięczała kolejnym właścicielom miejscowego majątku – oprócz wyżej wspomnianych należy wymienić Zamoyskich, Tarnowskich i Szeptyckich.
W życiu religijnym w dawnych czasach pewną rolę odgrywało bractwo różańcowe, a później trzeci zakon św. Franciszka (ci ostatni roztoczyli również opiekę nad chorymi). Mówiąc o życiu religijnym należy wspomnieć o rozwijającym się od końca XIX w. kulcie św. Antoniego. Zapewne wpłynęło na to przeniesienie w 1866 r. z kościoła bernardynów w Radecznicy cudownego obrazu św. Antoniego. Kult swoim zasięgiem obejmował sąsiednie parafie.

Teren ten dawniej zamieszkiwali również katolicy obrządku unickiego. Posiadali oni swoją świątynię w Łabuńkach, którą później przeniesiono do Zamościa. Po kasacie unii w 1875 r. zmuszano grekokatolików do przejścia na prawosławie.

Istniejący, na terenie dawnego parku pałacowego w Łabuniach, kurhan kryje szczątki powstańców z 1863 r. – obecnie własność Sióstr Franciszkanek Misjonarek Maryi. Szczególnie należy podkreślić II wojnę światową. We wrześniu 1939 r. toczono tutaj walki z wojskami niemieckimi (opór Polaków pod Barchaczowem). 23 IX 1939 r. Niemcy dokonali aresztowania miejscowych duszpasterzy: ks. Stawiarskiego i ks. M. Giermakowskiego. Oprócz tego były liczne inne aresztowania i wreszcie, w 1942 r., wysiedlenie Polaków z Łabuń i czterech sąsiednich wiosek. Katolikom odebrano kościół. Dopiero jesienią 1943 r. gestapo zezwoliło pozostałej ludności na utworzenie kaplicy w Wólce Łabuńskiej (była to stodoła Sęka). Taki stan rzeczy trwał do lipca 1944 r. Na terenie parafii od 1922 r. istnieje klasztor Franciszkanek Misjonarek Maryi.

W XV w. został wybudowany drewniany kościół, następnie murowany, z fundacji rodziny Oleśnickich, konsekrowany przez bp. Jana Biskupca w 1436 r. Drewniany kościół uległ spaleniu w wieku następnym. Odbudowany na początku w. XVII, konsekrowany, w 1605 r., przez bpa Jerzego Zamoyskiego pw. MB Szkaplerznej i św. Dominika. Świątynia w ciągu wieków była kilkakrotnie restaurowana i przebudowywana (kolatorami wtedy byli już Zamoyscy), m.in. od strony frontowej dobudowano obszerną kruchtę i obniżono dach. Przez renowacje i przebudowy zniekształcono pierwotny styl kościoła (był odbudowany na początku XVII w. w stylu renesansu lubelskiego). Jeden z ważniejszych remontów przeprowadzono w 1855 r., a w 1871 r. renowację dachu. Później dobudowano z prawej strony kaplicę, gdzie znajdują się grobowce rodziny Tarnowskich. Fundatorką tej kaplicy była Antonina Tarnowska. W 1879 r. nastąpiło odnowienie wnętrza, a w 1935 r.malowanie kościoła. W czasie wojny (1942-1944) zamieniony na magazyn zbożowy. Po zakończeniu II wojny światowej remontowano m.in. dach w latach 1948-1950, w latach: 1997-98 odnowiono ołtarze, odnowiono rzeźby. W 2008 r. ropoczął się generalny remont kościoła:

2008 – izolacja pionowa i pozioma kościoła, wzmocnienie i podwyższenie więźby dachowej, wymiana poszycia dachowego z blachy na dachówkę ceramiczną, zszycie pęknięć ścian kościoła;

2009 – wymiana okien, szkło witrażowe w kaplicy, remont elewacji frontonu i przedsionka kościoła;

2010 – remont elewacji kościoła, odsłonięcie portalu z piaskowca;

2011 – Remont dwóch bram wejściowych; konserwacja 7 figur świętych na bramach i ogrodzeniu kościoła.

2012 – konserwacja kolejnych figur świętych na ogrodzeniu kościoła

2013 – odwodnienie kościoła przez wykonanie kanalizacji deszczowej, przygotowanie instalacji elektrycznej pod przyszłe oświetlenie świątyni; wykonano opaskę wokół kościoła i chodnik procesyjny.

2014 – odnowienie ogrodzenia kościoła od ul. Kościelnej, wykonanie opaski przy ogrodzeniu i od strony ul. Kościelnej; ułożono kostkę chodnikową w kolejnej części alejek na parafialnym cmentarzu

Kościół w Łabuniach jest murowany z kamienia i cegły, jednonawowy, w stylu renesansu lubelskiego (bryła budowli uległa zniekształceniu na skutek licznych przeróbek i remontów), przy prezbiterium znajdowała się zakrystia, od strony południowej kościoła dobudowano kaplicę, nad nawą znajduje się wieżyczka przebudowana w 2008 r., malowanie wnętrza jest gładkie, posadzka z terakoty. Ołtarz główny jest wykonany z drzewa sosnowego i lipowego (z końca w. XIX). W ołtarzu tym są obrazy MB Szkaplerznej namalowany w 1902r. przez Józefa Buchbindera i św. Antoniego autora nieznanego. W kościele jest pięć drewnianych ołtarzy bocznych.

Po prawej stronie kościoła są ołtarze:

1. z obrazami: św. Teresy od Dzieciątka Jezus, św. Stanisława Kostki, Pana Jezusa Ukrzyżowanego,
2. z obrazami: św. Mikołaja i św. Jana Nepomucena,

Po lewej:

1. z obrazami: św. Izydora i św. Walentego, Pana Jezusa Miłosiernego
2. z obrazami: MB Bolesnej i św. Franciszka.
3. z obrazami MB z Dzieciątkiem (zniszczony) i św. Dominika.

Na ścianach umieszczone obrazy, malowane na płótnie, przedstawiające tajemnice różańcowe. W nawie znajdują się ławki i konfesjonały wykonane po 1946 r. Na chórze muzycznym są 10-głosowe organy, zakupione w 1896 r., remontowane w 1974 r.

Wokół kościoła wznosi się murowane ogrodzenie z bramą (barokowe). Na filarach w ogrodzeniu, od strony północnej, stoją barokowe figury świętych. Obok kościoła murowana dzwonnica z trzema dzwonami: 1. stary, 2. Wykonany po II wojnie światowej przez Metalut w Łodzi, 3. Jan Paweł II.

B. Inne obiekty sakralne na terenie parafii

1. Kościół filialny w Majdanie Ruszowskim.

2. Kaplica półpubliczna w domu SS. Franciszkanek Misjonarek Maryi w Łabuniach.
W połowie XVIII w. w Łabuniach został wybudowany późnobarokowy zespół pałacowy przez Jana Jakuba Zamoyskiego. Kolejnymi jego właścicielami w XIX w. byli Tarnowscy. Pod koniec XIX w. majątek ten nabył hr. Aleksander Szeptycki. W 1922 r. Szeptyccy do Łabuń sprowadzili Franciszkanki Misjonarki Maryi, które otrzymały zespół pałacowy, park i część ziemi ornej. Przy pałacu istnieją dwie oficyny w których są kaplice. W 1944 r. Niemcy, cofając się z Łabuń, spalili pałac, a część murów wysadzili. Po wojnie pałac odbudowano.

3. Dom Zakonny Misjonarzy Krwi Chrystusa w Łabuńkach Pierwszych. Misjinarze prowadzą Hospicjum „Santa Galla”.

Ponadto na terenie parafii znajdują się kapliczki przydrożne: drewniane w Łabuńkach Pierwszych i murowane w Majdanie Ruszowskim, Barchaczowie i Wierzbiu oraz krzyże drewniane, metalowe, kamienne, kamienna figura Serca Pana Jezusa.